Dieta cukrzycowa – co jeść przy cukrzycy?

Pierwsza niezakaźna epidemia na świecie – właśnie tak określana jest cukrzyca. W Polsce chorują na nią około 3 miliony ludzi, a prawdopodobnie 1 milion nawet nie wie że na nią cierpi. Insulina, lek który zmienił wszystko w 2022r. obchodziła swoje 100 – letnie urodziny. Odkrycie, które spowodowało, że dziś cukrzyca jest chorobą przewlekłą a nie śmiertelną. Dlaczego więc tak dużo osób cierpi na jej powikłania i nie może prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie?

Cukrzyca od podstaw

Czym jest cukrzyca? Cukrzyca jest chorobą całego organizmu, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi na skutek nieprawidłowego działania lub wydzielania insuliny.  Insulina ma za zadanie wpuścić glukozę do komórek, a te przekształcić ją na energię. Zbyt duża ilość glukozy we krwi, prowadzi do nieprawidłowego działania wielu narządów i układów np. oczu, serca, nerek. Obecnie wiadomo, że na jej rozwój ma wpływ nieodpowiednia dieta. Prawdopodobnie, wiele przypadkach tej choroby można by zapobiec lub spowolnić jej rozwój, wprowadzając odpowiednie nawyki żywieniowe.

Niestety ponad 460 milionów ludzi na świecie żyje z cukrzycą, a liczba ta potroiła się w ciągu ostatnich 20 lat i – bez zdecydowanych działań – będzie nadal rosła. Cukrzyca jest obecnie jedną z 10 głównych przyczyn zgonów na świecie, a Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że do 2030 roku cukrzyca będzie znajdowała się na siódmym miejscu.

Czy mam cukrzycę? Pomiar glikemii

Podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce cukrzycy jest pomiar glikemii (stężenia glukozy we krwi) na czczo, a jego wynik nie powinien być wyższy niż 99 mg/dl.
W przypadku przekroczenia tej wartości lekarz, kieruje na dalsze badania. Warto pamiętać, że badanie jest darmowe.

Warto raz w roku udać się do lekarza pierwszego kontaktu i poprosić o skierowanie na podstawowe badania krwi, na których właśnie możemy oznaczyć poziom glukozy na czczo. To krok, który pozwoli nam kontrolować stan naszego zdrowia. Istnieją też osoby w grupach ryzyka, które powinny częściej kontrolować poziom glukozy m.in. osoby z nadwagą i otyłością lub u których w rodzinie występowały choroby gospodarki węglowodanowej.

Dieta w cukrzycy

Dieta cukrzycowa, znana również jako dieta dla diabetyków, to specjalnie zaprojektowany plan żywieniowy, który pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi. Jest to szczególnie istotne dla osób z cukrzycą typu 1 i 2, ponieważ pomaga unikać gwałtownych skoków poziomu cukru. Liczne badania potwierdzają, że zmiana stylu życia związana z dietą opartą na zasadach Zdrowego Żywienia oraz regularną aktywnością fizyczną to niezmiernie istotne narzędzie w walce z cukrzycą. Pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania oraz redukuje zagrożenia związane jej powikłaniami.

Zalecenia dietetyczne w cukrzycy

Przestrzeganie diety przy cukrzycy jest kluczowym elementem, który bezpośrednio wpływa zarówno na przebieg choroby, jak i na samopoczucie. Dlatego należy przestrzegać następujących zaleceń dietetycznych:

1. Kaloryczność diety – wartość energetyczna diety powinna być dostosowana indywidualnie Należy dążyć do utrzymania prawidłowej masy ciała.
2. Głównym źródłem węglowodanów powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (np. pieczywo pełnoziarniste, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, płatki owsiane, gruboziarniste kasze).
3. Jedz częściej, ale mniejsze i urozmaicone posiłki o stałych porach.
4. Zwiększ spożycie warzyw, które są dobrym źródłem błonnika pokarmowego i składników o działaniu antyoksydacyjnym. Szczególną uwagę zwróć na warzywa w postaci surowej. W Twojej codziennej diecie powinny się znaleźć minimum 4 porcje warzyw (1 porcja to np. 1 średni pomidor)
5. Wybieraj te owoce, które mają niższy Indeks Glikemiczny, np. owoce jagodowe. Jedna porcja owoców to np. 1 średnie jabłko.
6. Codziennie spożywaj 2 porcje naturalnych produktów mlecznych, bez dodatku cukru, najlepiej fermentowanych, które są dobrym źródłem białka i wapnia (1 porcja to np. 1 kubek jogurtu).
7. Ogranicz spożycie mięsa, szczególnie czerwonego. Wybieraj inne źródła białka: 1-2 razy w tygodniu mięso zamień na nasiona roślin strączkowych, 2 razy w tygodniu na ryby, zamieniaj też na jaja.
8. Pamiętaj o odpowiednich technikach kulinarnych. Wskazane jest gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania, pieczenie w folii lub rękawie termicznym.
9. Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, soli, słodyczy i alkoholu.
10. Pij przynajmniej 1,5 l wody dziennie, najlepiej w postaci wody.

Zalecenia mówią, że należy wybierać produkty o niskim Indeksie Glikemiczny. Wszystkie informacje na ten temat znajdziecie w naszym artykule o niskim IG.

Czym jest hipoglikemia?

Wysoki poziom cukru jest równie niebezpiecznym jak niski. Gdy poziom glukozy we krwi będzie zbyt niski to wówczas może nastąpić hipoglikemia. Glukoza, czyli cukier, jest głównym źródłem energii dla organizmu, zwłaszcza dla mózgu. Kiedy poziom glukozy spada poniżej normalnego zakresu, mogą pojawić się różne objawy i problemy zdrowotne. Objawy hipoglikemii mogą być różne, w zależności od stopnia spadku poziomu glukozy. Typowe symptomy hipoglikemii obejmują:

• Napady głodu: osoba może czuć nagłą potrzebę jedzenia, nawet jeśli niedawno jadła.
• Drżenie lub drżenie rąk: może wystąpić drżenie rąk, nóg lub innych części ciała.
• Zawroty głowy: osoba może czuć się słaba i mieć zawroty głowy.
• Bicie serca: hipoglikemia może powodować przyspieszenie akcji serca.
• Zmęczenie: osoba może czuć się bardzo zmęczona i osłabiona.
• Nerwowość lub drażliwość: hipoglikemia może wpływać na nastrój, powodując drażliwość lub nerwowość.
• Bóle głowy: mogą pojawić się bóle głowy.
• Nietypowe zachowanie: Niektórzy ludzie zachowują się nietypowo podczas hipoglikemii, mogą być dezorientowani lub agresywni.

W przypadku cięższej hipoglikemii, mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak utrata przytomności, konwulsje lub napady. Hipoglikemia jest szczególnie istotna dla osób z cukrzycą, ponieważ stosowanie leków przeciwcukrzycowych, a także niewłaściwe odżywianie, może prowadzić do nagłego spadku poziomu glukozy.

Aby uniknąć hipoglikemii, ważne jest monitorowanie poziomu cukru we krwi, regularne posiłki, unikanie nadmiernego spożycia alkoholu oraz stosowanie się do zaleceń lekarza lub diabetologa. W razie wystąpienia objawów hipoglikemii, ważne jest natychmiastowe spożycie źródła glukozy, takiego jak sok owocowy lub tabletki glukozowe, aby szybko podnieść poziom cukru we krwi. Jeśli objawy są ciężkie lub utrzymują się, konieczna jest pomoc medyczna. Hipoglikemia wymaga ścisłego monitorowania i zarządzania, aby zapewnić zdrowie i bezpieczeństwo osób dotkniętych tym stanem.

Podsumowanie

Dieta cukrzycowa jest kluczowym narzędziem w zmaganiu się z cukrzycą i utrzymaniu zdrowego stylu życia. Dzięki odpowiedniej diecie, regularnym badaniom i wsparciu lekarza można skutecznie kontrolować poziom cukru we krwi i unikać powikłań. Pamiętaj o konsultacji z profesjonalistą, aby dostosować dietę do swoich indywidualnych potrzeb. Do zasad diety cukrzycowej może zastosować się każda osoba, która chce zadbać o swoje zdrowie ze względu na jej prozdrowotny charakter. Dieta ta charakteryzuje się dużą odżywczością ze względu na wysokie spożycie warzyw, owoców czy też pełnoziarnistych zbóż i zdrowych tłuszczy, które zapewnią sytość oraz stabilny poziom glukozy we krwi. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej przygotowało prostą broszurę, która zawiera informacje przydatne dla osób cierpiących na cukrzycę:

https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/zalecenia_dietetycy_cukrzyca_typu-2.pdf

Dietetyk Patrycja,

Przypisy:

1. Instytut Żywności i Żywienia zaleca. Cukrzyca. Zapobieganie i leczenie. Porady lekarzy i dietetyków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007
2. Kłosiewicz-Latoszek L.: Cukrzyca. [w]: Jarosz M. (red.): Praktyczny Podręcznik Dietetyki.
3. Guariguataa L., Whitingb D.R., Hambletonc I., Beagleya J., Linnenkampa U., Shawd J. E.: Global estimates of diabetes prevalence for 2013 and projections for 2035, Diabetes Research and Clinical Practice, 103, 2, 2014, 137-149